Yerba Mate – czym jest i jakie ma właściwości?

Yerba Mate to szczególny napój. Istnieje legenda przedstawiająca jego pochodzenie. Otóż pewnego razu Boginie Chmury oraz Księżyca przybyły zwiedzić Ziemię, były zachwycone jej pięknem oraz bogactwem kolorów, roślin i zwierząt. Niestety zostały tu zaatakowane przez groźnego jaguara. Na szczęście z opresji wybawił je pewien starzec. One w podzięce za uratowanie życia ofiarowały mu nieznaną dotąd roślinę, z której zaczęto przyrządzać „napar przyjaźni”.

Czym jest Yerba Mate?

To napar z ostrokrzewu paragwajskiego (St.Hillaire, Ilex paraguariensis). Przyrządzany jest z  gałązek oraz listków tej rośliny. Ostrokrzew paragwajski to stale zielone drzewo, które w naturalnym środowisku może osiągnąć  wysokość sięgającą nawet 15 m. W dzikich warunkach spotykany jest jedynie na obszarze Ameryki Południowej, szczególnie na terenie Brazylii, Argentyny, Urugwaju oraz Paragwaju. W tych państwach jest też najczęściej uprawiany oraz eksportowany na pozostałe kontynenty. Yerba Mate jest szczególnym napojem, posiada o ponad połowę więcej antyoksydantów niż czerwone wino czy zielona herbata. Yerba Mate ma także szereg innych właściwości takich jak działanie oczyszczające, regenerujące, wzmacniające czy pobudzające.

Yerba Mate często uważana jest za rodzaj herbaty, niesłusznie. Jest to napój o zupełnie innym charakterze. Aby przygotować odpowiedni napój należy umieścić susz w specjalnym naczyniu – mate. Powinien on zajmować ok. 1/2 całej objętości naczynia. Następnie zalewamy Yerba Mate gorącą wodą. Czynność tą można powtarzać nawet do siedmiu razy. Yerbę pijemy specjalną rurką zakończoną siteczkiem.

Jaką Yerba Mate wybrać?

Musisz wiedzieć, że argentyńska Yerba Mate jest łagodna w smaku, grubo cięta, ale jednocześnie posiada mniej pyłu. Niezwykle wyrazisty dymny smak, aromat oraz duża moc charakteryzują Yerba Mate z Paragwaju, której liście są drobno pocięte. Brazylijska Yerba jest liściasta, grubocięta o oryginalnym, łagodnym smaku, urugwajska jest bardzo pylasta. Wyjątków jest wiele, ale najlepiej, gdy sam przetestujesz dostępne rodzaje Yerba Mate i wybierzesz swój ulubiony.

Początki przygody z Yerbą

Jeżeli rozpoczynasz swoją przygodę z Yerba Mate spróbuj najpierw smakowych lub łagodnych naparów typu Mate Green, Pipore Con Palo, Rosamonte Suave, Kraus Organica czy Taragui Con Palo. Yerba Mate o wyrazistym, goryczkowym smaku może wywrzeć na Tobie niekoniecznie przyjemne wrażenie, dlatego zostaw ją na później, gdy przyzwyczaisz się do tego charakterystycznego smaku. Owocowe lub ziołowe mieszanki Yerba Mate sprawdzają się doskonale również do przygotowania na terere, czyli na zimno.

Uwielbiasz goryczkę oraz wyrazistość Yerba Mate i potrzebujesz bardzo dużo energii? Sięgnij po gatunki, które nie posiadają gałązek np. despalada (inaczej sin palo) lub klasyczne mocne Yerba Mate z Paragwaju.

10 najważniejszych właściwości Yerba Mate

Yerba Mate korzystnie wpływa na nasz organizm – to popularne twierdzenie. Zawiera mnóstwo różnorodnych substancji, które oddziałują pozytywnie na wiele obszarów ludzkiego ciała. A teraz kilka konkretów:

Pobudzi Cię! Yerba Mate nie tylko doda Ci energii, zredukuje zmęczenie, ale także zrelaksuje i ukoi nerwy. A to wszystko dzięki zawartości teofiliny, teobrominy i kofeiny. Yerba zawiera także niezbędne dla zdrowia witaminy: A, B complex , C, H oraz PP. W składzie tego naparu możemy również znaleźć liczne minerały m.in. cynk, magnez, chrom i potas.

1. Pobudzi Cię! Yerba Mate nie tylko doda Ci energii, zredukuje zmęczenie, ale także zrelaksuje i ukoi nerwy. A to wszystko dzięki zawartości teofiliny, teobrominy i kofeiny. Yerba zawiera także niezbędne dla zdrowia witaminy: A, B complex , C, H oraz PP. W składzie tego naparu możemy również znaleźć liczne minerały m.in. cynk, magnez, chrom i potas.
2. Pomaga się skupić i stymuluje Twój umysł. Czeka się całonocna nauka? Zrezygnuj z napojów energetycznych czy kawy, postaw na Yerba Mate. Przynosi podobny efekt, a do tego jest nieporównywalnie zdrowsza!
3. Jest doskonałym przeciwutleniaczem. Wolne rodniki przyczyniają się do przyspieszenia procesu starzenia skóry oraz takich chorób jak nowotwory, choroby układu krążenia oraz wszelkie schorzenia wątroby. Przeciwutleniacze są również odpowiedzialne za ochronę przed stresem oksydacyjnym, czyli atakiem reaktywnych form tlenu, które skutkują uszkodzeniem DNA.
4. Usuwa toksyny z organizmu. Mieszkasz w mieście? Jesteś zmęczony ciągłą obecnością spalin w powietrzu? Ciężko Ci złapać oddech? Dzięki Yerba Mate szybko pozbędziesz się toksyn z krwiobiegu, dodatkowo oczyści także Twój układ pokarmowy. Zaś ksantyna zadziała korzystnie na układ sercowo-nacyzniowy.
5. Wzmocni Twoje włosy, paznokcie oraz przywróci blask skóry. Według licznych badań regularne picie Yerba Mate przynosi także efekty w postaci zdrowej skóry, włosów oraz paznokci. A to wszystko zasługa witaminy A, E oraz licznych przeciwutleniaczy.
6. Wpływa korzystnie na obniżenie poziomu cholesterolu LDL oraz wzrost cholesterolu HDL. Yerba Mate skutecznie redukuje odkładanie się cholesterolu na ściankach naczyń krwionośnych. Liczne doświadczenia potwierdzają, że picie naparu z tego zielonego suszu hamuje rozwój miażdżycy.
7. Wspomaga także trawienie, pobudza wydzielanie żółci oraz oczyszcza przewody układu pokarmowego. Na rynku dostępnych jest także wiele suplementów diety zawierających Yerba Mate w połączeniu np. z zieloną herbatą czy guaraną.
8. Chroni Twoje serce. Yerba Mate ma korzystny wpływ także na serce łagodząc wszelkie nieprawidłowości mięśnia sercowego wywołane przez niedokrwienie oraz przywrócenie krążenia krwi. Wpływ ten polega na wykorzystaniu mechanizmu zależnego od tlenku azotu, który redukuje uszkodzenia oksydacyjne.
9. Posiada właściwości przeciwzapalne oraz przeciwgrzybicze. Na podstawie badań na myszach stwierdzono, że Yerba Mate zmniejsza objawy ostrego zapalenia płuc w przypadku narażenia na dym tytoniowy. Dodatkowo ten zielony napar spowalnia rozwój drożdżaka Malassezia furfur odpowiedzialnego m.in. za powstawanie łupieżu.
10. Smakuje! Yerba Mate ma charakterystyczny gorzki smak. Początkowo ciężko się do niej przekonać, ale po kilku próbach nie wyobrażasz już sobie nawet jak mogłeś żyć bez tego cudownego napoju. Ten smak uzależnia!

Czy Yerba Mate szkodzi?

Należy pamiętać, że wszystko w nadmiarze szkodzi, Yerba Mate również. Ze względu na dużą zawartość kofeiny, zielonego naparu powinny unikać kobiety w ciąży, dzieci oraz osoby borykające się ze wrzodami żołądka. Picie dużej ilości gorącej Yerba Mate może również skutkować zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego.

W połączeniu z częstym spożywaniem alkoholu oraz paleniem tytoniu stanowi wysokie ryzyko powstania nowotworu przełyku. Gorący napój podrażnia oraz uszkadza błonę śluzową przełyku, dzięki czemu jest mniej odporna na wpływ czynników kancerogennych. Jednak podkreślenia wymaga fakt, że częste spożywanie alkoholu oraz palenie papierosów jest wielokrotnie bardziej rakotwórcze niż picie dużej ilości gorącej Yerba Mate.

Jak wybrać odpowiedni zestaw do Yerba Mate?

Mate to naczynie przeznaczone do zaparzania oraz picia Yerba Mate. Czym jest? To zdrewniałe owoce tykwy. Charakteryzują się delikatnością oraz lekkością, a przyrządzany w nich napar posiada szczególny smak, ponieważ esencja Yerby przenika głęboko w ścianki tykwy. Tykwa podobnie jak drewno dobrze izoluje ciepło. Dzięki temu dobrze utrzymuje temperaturę napoju oraz nie parzy dłoni. Najczęściej spotykane są tykwy o pojemności od 150 do 350 ml.

Jednak naczynia te wymagają nieco więcej uwagi niż inne. Jeżeli są niewłaściwie użytkowane często pleśnieją. Aby temu przeciwdziałać należy suszyć tykwę co najmniej raz na dzień lub dwa dni bez względu na fakt, jak często była przez nas używana.

Tykwy posiadają jeszcze jedną niewątpliwą zaletę – są bardzo trwałe. Pomimo pozornej kruchości są bardzo odporne na wszelkie upadki, nawet te z dużej wysokości.

Ekskluzywne drewno Palo Santo

Naczynia do Yerby najczęściej wykonane są z drzewa Palo Santo (Święty Pień) rosnącego wyłącznie w Ameryce Południowej. Jest to szczególne drewno od wieków obdarzane magicznymi właściwościami. Palo Santo nigdy nie obumiera, nawet kawałek drewna kilka lat po ścięciu potrafi sam zasklepić szczeliny za pomocą wonnej żywicy, którą sam wydziela. Tykwy wykonane z tego drewna również cechuje ta niezwykła właściwość. Dodatkowo nadają Yerba Mate charakterystycznego smaku oraz aromatu, którym stale zachwycają się koneserzy oraz entuzjaści tego trunku. Wadą naczynia do Yerby wykonanego z Palo Santo jest niewątpliwie wysoka cena, przez co produkt ten uważany jest za ekskluzywny.

Ceramiczna prostota

Ceramiczne tykwy należą do najbardziej popularnych ze względu na łatwą dostępność, niską ceną oraz prostotę. Nie wymagają one szczególnej konserwacji oraz traktowania, można myć je nawet w zmywarce. Na rynku znajduje się szeroki wybór tych naczyń, różnorodność wzorów, kolorów oraz struktur jest ogromna. Jednak posiadają też wady – nie przewodzą tak dobrze ciepła jak drewniane tykwy, szybciej się nagrzewają oraz nie nadają żadnych szczególnych właściwości przygotowywanemu naparowi.

Bombilla

Bombilla jest narzędziem niezbędnym do tradycyjnego spożywania Yerba Mate. To przedmiot przypominający rurkę zakończony sitkiem przeznaczonym do filtrowania. Dzięki temu pijąc zielony napar możesz delektować się jego smakiem nie martwiąc się o kawałki listków między zębami. Poniżej kilka wskazówek w jaki sposób wybrać odpowiednią bombillę.

• Jaki materiał? Na rynku dostępne są bombille niklowane, ze stali nierdzewnej, bambusa oraz alpaki. Zaletą bombilli niklowanych jest niska cena, jednak ze względu na fakt, że są wykonane z materiału niższej klasy należy je częściej wymieniać, nawet co pół roku. Mogą pozostawiać również metaliczny posmak. Bombille ze stali nierdzewnej lub stopu alpaka to większa inwestycja, ale też gwarancja jakości i długotrwałego użytkowania. Zaś bombilla wykonana z bambusa to ciekawa alternatywa dla metalowych odpowiedników, jest dosyć tania i posiada dobrą filtrację.
• Wybierając bombillę zwróć uwagę na filtr. Smak Yerba Mate może znacznie się różnić jeśli wybierzesz nieodpowiedni filtr do stopnia zapylenia. Na początek najlepszą opcją są filtry sprężynkowe lub łyżeczkowe, sprawdzić mogą się też filtry posiadające podwójny lub potrójny filtr.
• Rozmiar bombilli ma znaczenie! Dobieraj ją do wielkości tykwy. Jeśli masz wysokie naczynko wybór krótkiej bombilli nie jest dobrym pomysłem. W sklepach często dostępne są zestawy, które ułatwiają zakupy. Jednak gdy zaopatrzyłeś się już w tykwę, a szukasz bombilli pamiętaj o kilku zasadach:
  – bombilla o długości do 17 cm jest odpowiednia do naczynek do 200 ml objętości,
  – do tykw powyżej 200 ml kup bombillę o długości minimum 18 cm.

Parzenie Yerba Mate – W jaki sposób ją przyrządzić?

Jak parzyć Yerba Mate? Nie istnieją sztywne reguły przyrządzania Yerba Mate. Istotna jest jedynie temperatura wody, która powinna wynosić od 70 do 80 stopni Celsjusza. Najlepiej, gdy zmierzysz ją termometrem przeznaczonym do żywności. Jeśli jednak nie posiadasz go możesz zalać napar wodą po ok. 10 min od zagotowania lub wyczuć moment, gdy woda podczas gotowania staje się lekko biała i widoczne są bąbelki powietrza.

Możesz także przygotować Yerba Mate w tradycyjny sposób. Oto kilka wskazówek:

1. Wsyp Yerba Mate do połowy lub wysokości ¾ tykwy.
2. Następnie wlej wodę o temperaturze 70 – 80 stopni Celsjusza do naczynia ustawionego pod kątem ok. 45 stopni ( tak aby susz ułożył się jedynie po jednej stronie).
3. Umieść bombillę w to miejsce w tykwie, gdzie wcześniej wlewałeś wodę, oraz zamknij ustnik. Pamiętaj, aby nie mieszać Yerba Mate bombillą, ponieważ może się zapchać!
4. Odstaw napój na ok. 2, 3 min, a następnie dolej odrobinę wody.
5. Po wypiciu Yerba Mate, możesz zalewać ją wiele razy, do czasu aż straci smak.

Skutki uboczne i bezpieczeństwo

Yerba mate jest bezpieczna dla większości ludzi, gdy stosuje się ją przez krótki czas. Yerba mate zawiera kofeinę, która u niektórych osób może powodować działania niepożądane, takie jak niezdolność do zasypiania (bezsenność), nerwowość i niepokój, rozstrój żołądka, nudności i wymioty, przyspieszone bicie serca i oddychanie, wysokie ciśnienie tętnicze, ból głowy, dzwonienie w uszach, nieregularne bicie serca i inne działania niepożądane.

Yerba mate może być niebezpieczna, gdy jest przyjmowana w dużych ilościach lub przez dłuższy czas. Zwiększa ryzyko niektórych nowotworów, m.in. przełyku, nerki, żołądka, pęcherza, szyjki macicy, gruczołu krokowego, płuc i prawdopodobnie krtani lub jamy ustnej. To ryzyko jest szczególnie wysokie w przypadku osób, które palą papierosy lub piją alkohol.

Specjalne środki ostrożności i ostrzeżenia:

Dzieci: Yerba mate nie jest zalecana dla dzieci.

Ciąża i karmienie piersią: Yerba mate nie powinna być spożywana w czasie ciąży. Głównym problemem jest zawartość kofeiny w yerba mate. Kofeina przenika przez łożysko i dostaje się do krwioobiegu płodu, wytwarzając poziom kofeiny u płodu, który przypomina poziom kofeiny u matki. Ogólnie rzecz biorąc, kobiety w ciąży mogą spożywać dziennie maksymalnie 300 mg kofeiny; to około 3 filiżanek kawy lub herbaty. Niemowlęta urodzone przez matki, które spożywały dużo kofeiny podczas ciąży, czasami wykazują objawy odstawienia kofeiny po urodzeniu. Wysokie dawki kofeiny również mogą wiązać się z poronieniem, przedwczesnym porodem i niską masą urodzeniową noworodka. Jednak przeprowadzone badanie może wskazywać, że picie herbaty yerba mate w czasie ciąży nie wiążę się ze zwiększonym ryzykiem przedwczesnego porodu lub małej masy urodzeniowej noworodka. Badanie to zostało skrytykowane, ponieważ nie uwzględniało ilości spożytej yerba mate lub kofeiny przez matki.

Także ze względu na zawartość kofeiny yerba mate nie jest wskazana w trakcie laktacji. Spożycie yerba mate przez matkę może powodować nadpobudliwość u niemowląt karmionych piersią.

Alkoholizm: intensywne spożywanie alkoholu w połączeniu z długotrwałym stosowaniem yerba mate zwiększa ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory układu pokarmowego np. przełyku, żołądka.

Zaburzenia lękowe: Kofeina zawarta w yerba mate może przyczyniać się do wzrostu zaburzeń lękowych.

Choroby serca: Duże ilości spożywania yerba mate mogą powodować zaburzenia rytmu serca u niektórych osób.

Cukrzyca: Niektóre badania pokazują, że kofeina w yerba mate może utrudniać kontrolę poziomu cukru we krwi. Istnieje również kilka interesujących badań, które pokazują, że kofeina może powodować zauważenie objawów ostrzegawczych związanych z niskim poziomem cukru we krwi u niektórych osób. Niektóre badania pokazują, że objawy niskiego stężenia cukru we krwi są bardziej intensywne, gdy osoba spożyła wcześniej produkt z kofeiną. Może to zwiększyć zdolność osób z cukrzycą do wykrywania i leczenia niskiego poziomu cukru we krwi.

Biegunka: Yerba mate spożywana w dużych ilościach może wywołać efekt przeczyszczający.

Jaskra: Stosowanie yerba mate zwiększa ciśnienie śródgałkowe.

Wysokie ciśnienie krwi: Spożycie yerba mate może spowodować wzrost ciśnienia tętniczego. Sytuacja ta jest szczególnie niebezpieczna dla osób, które już zmagają się z nadciśnieniem tętniczym.

Zespół jelita drażliwego (IBS): Yerba mate może nasilić objawy zespołu jelita drażliwego.

Osteoporoza: Szacuje się, że kobiety po menopauzie, pijące litr lub więcej dziennie tradycyjnej południowoamerykańskiej herbaty yerba mate mają większą gęstość kości. Jednak kofeina w yerba mate ma tendencję do wypłukiwania wapnia z organizmu. Może to przyczynić się do osłabienia kości. Z tego powodu wielu ekspertów zaleca ograniczenie spożycia kofeiny do mniej niż 300 mg na dzień (około 2-3 filiżanki yerba mate). Przyjmowanie dodatkowej ilości wapnia i witaminy D może pomóc w uzupełnieniu niedoborów tego składnika.

Palenie tytoniu: palenie tytoniu w połączeniu z długotrwałym stosowaniem yerba mate zwiększa ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory układu pokarmowego np. nowotwór przełyku, żołądka oraz nowotworu płuc.

Interakcje i przeciwskazania

Poważna interakcja – Nie łącz z tymi lekami

Amfetamina, kokaina, efedryna i inne leki dapaminergiczne z Yerba Mate

Leki pobudzające w połączeniu z kofeiną, zawartą w yerba mogą powodować poważne problemy, m.in. zwiększoną częstość akcji serca i wysokie ciśnienie krwi.

Adenozyna (Adenocard) wchodzi w interakcję z Yerba Mate

Adenozynę podaje się w celu szybkiego przerwania tachyarytmii, czyli zbyt szybkiego i jednocześnie niemiarowego rytmu serca. Adenozyna podawana jest również przed badaniem EKG w celu lepszej możliwości odróżnienia tachyarytmii nadkomorowych od częstoskurczu komorowego. Kofeina zawarta w yerba mate może zaburzać działanie adenozyny. Przed badaniem należy odstawić produkty zawierające kofeinę przynajmniej na 24h.

Antybiotyki (antybiotyki chinolonowe) wchodzą w interakcje z Yerba Mate

Łączenie yerba mate z antybiotykami chinolonowymi może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca.

Cymetydyna wchodzi w interakcję z Yerba Mate

Łączenie yerba mate z cymetydyną może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca.

Klozapina (Klozaril) wchodzi w interakcję z Yerba Mate

Kofeina w yerba może nasilać działanie klozapiny.

Disulfiram (Antabuse) wchodzi w interakcje z Yerba Mate

Łączenie yerba mate z disulfiramem może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca

Estrogeny współdziałają z yerba mate

Estrogeny mogą zmniejszać szybkość rozkładania kofeiny przez organizm, co może powodować drżenie, ból głowy, szybkie bicie serca i inne działania niepożądane. Jeśli przyjmujesz estrogeny, ogranicz spożycie kofeiny.

Fluwoksamina (Luvox) wchodzi w interakcję z yerba mate

Łączenie yerba mate z fluwoksaminą może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca.

Leki na depresję (IMAO) wchodzą w interakcję z yerba mate

Przyjmowanie niektórych leków na depresję jednocześnie ze spożyciem yerba mate może powodować nadmierne pobudzenie organizmu.

Nikotyna wchodzi w interakcję z Yerba Mate

Yerba mate spożywana razem z nikotyną może spowodować nasilenie działania kofeiny.

Pentobarbital (Nembutal) wchodzi w interakcję z Yerba Mate

Pobudzające działanie kofeiny w yerba mate może blokować działanie leku.

Fenylopropanolamina wchodzi w interakcję z Yerba Mate

Łączenie yerba mate i fenylopropanoloaminy może spowodować wzrost ciśnienia tętniczego krwi i nadpobudliwość.

Riluzole (Rilutek) wchodzi w interakcję z yerba mate 

Yerba mate może spowolnić rozkład riluzolu (Rilutek) i nasilać działanie oraz skutki uboczne tego leku.

Teofilina wchodzi w interakcję z yerba mate

Yerba mate może spowolnić rozkład teofiliny i nasilać działanie oraz skutki uboczne tego leku.

Mniejsza interakcja – Bądź czujny przy tej kombinacji

Alkohol wchodzi w interakcję z Yerba Mate

Alkohol może zmniejszyć szybkość rozkładania kofeiny przez organizm. Spożywanie yerba mate wraz z alkoholem może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca.

Pigułki antykoncepcyjne (leki antykoncepcyjne) wchodzą w interakcję z yerba mate

Łączenie yerba mate z tabletkami antykoncepcyjnymi może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca.

Flukonazol (Diflucan) wchodzi w interakcję z yerba mate

Łączenie yerba mate z flukonazolem może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca.

Leki na cukrzycę (leki przeciwcukrzycowe) wchodzą w interakcje z yerba mate 

Yerba Mate może zmniejszyć działanie leków przeciwcukrzycowych.

Meksyletyna (Mexitil) wchodzi w interakcje z yerba mate

Łączenie yerba mate z meksyletyną może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca.

Terbinafina (Lamisil) wchodzi w interakcje z yerba mate

Łączenie yerba mate z terbinafiną może nasilić działanie kofeiny i spowodować m.in. osłabienie, bóle głowy, przyspieszenie akcji serca.