Tabletka „dzień po” to jedna z metod antykoncepcji awaryjnej, stosowana już po odbyciu stosunku seksualnego. Jej głównym zadaniem jest zapobieganie zapłodnieniu, najczęściej w sytuacji, gdy inne metody antykoncepcyjne nie sprawdziły się. Na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletki „dzień po”.

Tabletka Dzień Po – Kiedy można zastosować ?

Tabletka „dzień po” stosowana jest po odbyciu stosunku seksualnego, w momencie gdy inne metody antykoncepcyjne zawiodły lub nie zostały zastosowane. Tabletkę zażywa się, aby zapobiec zapłodnieniu. Najbardziej istotny dla  skuteczności antykoncepcji awaryjnej jest czas, który upłynął od momentu stosunku do zażycia tabletki. Największa skuteczność odnotowana jest w pierwszej dobie po stosunku, co oznacza, że najlepiej jest przyjąć tabletkę w ciągu 24 godzin. W następnych dniach czy godzinach skuteczność takiej antykoncepcji jest niższa, ale nie oznacza to, że taka tabletka w ogóle nie działa po upływie 24 godzin. Skuteczność tej metody antykoncepcji awaryjnej wyliczana jest na podstawie ilości unikniętych zapłodnień. Warto wiedzieć, że w Polsce tabletka „dzień po” dostępna jest tylko i wyłącznie na receptę.

Jak działa Tabletka Dzień Po?

Tabletka „dzień po” nie usuwa już istniejącej ciąży. Jej działanie polega na zahamowaniu lub opóźnieniu owulacji, w efekcie czego zapobiega zapłodnieniu. Pigułki zawierają substancję czynną octan uliprystalu lub lewonorgestrelu, która ma wpływ na progesteron. Największa skuteczność antykoncepcji awaryjnej odnotowana jest do 72 godzin po stosunku, ale można ją stosować do 120 godzin od stosunku. Istotny przy zastosowaniu takiej antykoncepcji awaryjnej jest czas – im szybciej przyjmiemy tabletkę, tym wyższa jej skuteczność. W przypadku zażycia tabletki do 24 godzin od stosunku jej skuteczność wynosi 98-99 %.

Zastosowanie tabletki „dzień po”

Antykoncepcję awaryjną stosuje się po odbyciu stosunku płciowego, w przypadku gdy:

• doszło do odbycia niezabezpieczonego stosunku płciowego (również w przypadku zaistnienia przemocy seksualnej);
• inne metody antykoncepcyjne użyte podczas stosunku płciowego zawiodły:
• globulka antykoncepcyjna nie rozpuściła się przed stosunkiem płciowym;
• kapturek naszyjkowy lub dopochwowy został uszkodzony lub zbyt wcześnie usunięty;
• pigułki antykoncepcyjne zostały zastosowane nieprawidłowo lub pominięto ich przyjmowanie;
• stosunek odbył się w dni płodne, a zastosowano jedynie naturalne metody planowania rodziny;
• prezerwatywa użyta podczas stosunku została niewłaściwie założona, zsunęła się, spadła lub pękła;
• antykoncepcyjny pierścień dopochwowy został założony z kilkudniowym opóźnieniem lub został wyjęty z pochwy na więcej niż 3 godziny;
• iniekcja noretysteronu została przyjęta z min. 14 dniowym opóźnieniem;
• iniekcja estrogenu i progestagenu została przyjęta z 7 dniowym opóźnieniem;
• plaster antykoncepcyjny został przyklejony z opóźnieniem lub zbyt wcześnie oderwany.
• inne metody antykoncepcyjne zostały niewłaściwie zastosowane.

Skutki uboczne po zażyciu tabletki „dzień po”

Tabletka „dzień po” przyjmowana wielokrotnie może rozregulować cykl miesiączkowy i zaburzać gospodarkę hormonalną organizmu. Do najczęściej występujących skutków ubocznych po zażyciu tabletki „dzień po” należą:

• bóle i/lub zawroty głowy;
• nudności;
• wymioty;
• dyskomfort lub ból odczuwany w okolicach jamy brzusznej;
• bóle pleców;
• wahania nastrojów, złe samopoczucie;
• uczucie niepokoju;
• problemy ze snem;
• upławy;
• tkliwość piersi.

Po zastosowaniu tej formy antykoncepcji awaryjnej może dojść do obniżenia percepcji (mogą pojawić się bóle i/lub zawroty głowy), dlatego też warto zrezygnować z prowadzenia oraz obsługiwania pojazdów mechanicznych.

Przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji tzw. kryzysowej

Tabletki „dzień po” nie można stosować w przypadku:

• nowotworów hormonozależnych;
• ciąży;
• karmienia piersią;
• zaburzeń zakrzepowo-zatorowych.

Antykoncepcja awaryjna a wczesnoporonna – Światowa Organizacja Zdrowia

Zgodnie z oświadczeniem Światowej Organizacji Zdrowia tabletka „dzień po” nie ma działania wczesnoporonnego. Zastosowanie antykoncepcji awaryjnej nie wpływa na obumarcie zagnieżdżonego w macicy zarodka. Jej zadaniem jest jedynie zapobieganie zapłodnieniu.

Rodzaje tabletek „dzień po” dostępne na rynku

W Polsce na rynku funkcjonują 2 rodzaje tabletek „dzień po”. Pierwsza z nich to Escapelle, druga – EllaOne.

Czy są Tabletki Dzień Po bez recepty?

Antykoncepcja awaryjna (Tabletki Dzień Po), leki Ellaone i Escapelle w polskich aptekach są dostępne tylko na receptę. W celu jej uzyskania konieczna jest wizyta u lekarza.

Escapelle

Tabletka może być stosowana w ciągu 72 godzin czyli 3 dni po odbyciu niezabezpieczonego stosunku płciowego lub w przypadku, gdy inne metody antykoncepcyjne zawiodły (np. gdy zsunęła się prezerwatywa, gdy prezerwatywa została nałożona w nieodpowiedni sposób, gdy doszło do wytrysku w pochwie lub na zewnątrz w okolicy narządów płciowych). Tabletkę należy zażyć na czczo, a przechowywać w oryginalnym opakowaniu i w miejscu chronionym od światła. Skuteczność leku – jeżeli zgodnie z zaleceniami przyjmie się go w ciągu 72 godzin od stosunku – wynosi 84 %. Największa skuteczność Escapelle przypada na pierwszych 12 godzin od stosunku, a im szybciej tabletka zostanie zażyta, tym wyższa jej skuteczność. W przypadku, gdy do stosunku płciowego dojdzie już po zażyciu tabletki istnieje ponowne ryzyko zajścia w ciążę. Tabletka przyjęta przed stosunkiem może nie mieć działania antykoncepcyjnego.

Tabletka Escapelle nie jest tabletką aborcyjną.

Działanie

Lek Escapelle może działać na 2 sposoby: hamuje uwalnianie komórki jajowej przez jajniki, blokuje zapłodnienie uwolnionej komórki jajowej poprzez zapobieganie zagnieżdżeniu się zarodka w błonie śluzowej macicy.

Skład i dawkowanie

1 tabletka zawiera substancję czynną – syntetyczny hormon o nazwie lewonorgestrel, w dawce 1500 ug (1,5 mg). Inne składniki tabletki to: skrobia ziemniaczana i kukurydziana, krzemionka koloidalna bezwodna, talk, laktoza jednowodna i magnezu stearynian. Tabletka dostępna jest na receptę i nie jest refundowana.

Przeciwwskazania

Tabletki Escapelle NIE można przyjmować w przypadku, gdy:

• kobieta jest w ciąży lub podejrzewa, że jest w ciąży;
• kobieta karmi piersią;
• nie wystąpiło jeszcze pierwsze krwawienie miesiączkowe;
• pacjentka ma uczulenie na lewonorgestrel lub inny ze składników tabletki

Tabletki Escapelle NIE powinno się przyjmować gdy:

• pacjentka zmaga się z chorobą jelita cienkiego, ponieważ wchłanianie leku w tym przypadku będzie zahamowane;
• pacjentka cierpi na ciężkie zaburzenia czynności wątroby;
• kobieta miała ciążę pozamaciczną;
• kobieta miała zapalenie jajowodów.

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z powyższych przeciwwskazań należy poinformować o tym lekarza i zasięgnąć porady.

Możliwe skutki uboczne:

• nudności;
• nieregularne krwawienia śródcykliczne lub plamienia śródcykliczne;
• ból podbrzusza;
• uczucie zmęczenia;
• ból głowy;
• wymioty;
• zmiana charakteru krwawień miesiączkowych (zmiana terminu ich wystąpienia na wcześniejszy lub późniejszy, zmiana obfitości krwawienia, bolesne miesiączki);
• bolesność i tkliwość piersi;
• biegunka;
• wysypka, pokrzywka, świąd;
• obrzęk twarzy;
• ból występujący w okolicy miednicy.

Ostrzeżenia

Lek Escapelle:

• nie powinien być stosowany jako regularna metoda antykoncepcyjna;
• jest najbardziej skuteczny w przypadku zażycia w ciągu pierwszych 12 godzin od wystąpienia stosunku;
• można go przyjąć do 72 godzin od wystąpienia stosunku – jego skuteczność po tym czasie może nie być zadowalająca;
• nie powinien być stosowany kilkukrotnie podczas jednego cyklu miesiączkowego, ponieważ może zwiększyć ryzyko wystąpienia zaburzeń cyklu miesiączkowego;
• powinien być stosowany z zachowaniem ostrożności w okresie karmienia piersią;
• powinien być stosowany z zachowaniem ostrożności w przypadku, gdy u pacjentki występuje nietolerancja niektórych cukrów;
• nie ma działania aborcyjnego;
• nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Koszt ok. 30-35 zł (w zależności od apteki).

EllaOne

Zastosowanie

Tabletka ellaOne może być stosowana w ciągu 120 godzin czyli 5 dni po odbyciu niezabezpieczonego stosunku płciowego lub w przypadku, gdy inne metody antykoncepcyjne zawiodły (np. gdy zsunęła się prezerwatywa, gdy prezerwatywa została nałożona w nieodpowiedni sposób, gdy doszło do wytrysku w pochwie lub na zewnątrz w okolicy narządów płciowych), gdy stale przyjmowana tabletka antykoncepcyjna nie została przyjęta zgodnie z zaleceniami. Tabletkę należy zażyć na czczo, a przechowywać w oryginalnym opakowaniu i w miejscu chronionym od światła. Im szybciej tabletka zostanie zażyta, tym wyższa jej skuteczność. W przypadku, gdy do stosunku płciowego dojdzie już po zażyciu tabletki istnieje ponowne ryzyko zajścia w ciążę. Tabletka przyjęta przed stosunkiem może nie mieć działania antykoncepcyjnego. Na 5-dniową skuteczność tabletki ellaOne wpływ ma przeżywalność spermy w organizmie po odbyciu stosunku płciowego. Lek jest przeznaczony dla wszystkich kobiet będących w wieku rozrodczym (również dla osób młodocianych). ellaOne można przyjąć w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego. W sytuacji, gdy tabletka zostanie przyjęta przed wystąpieniem stosunku płciowego nie będzie ona skuteczna.

Działanie

Lek ellaOne powoduje opóźnienie owulacji za sprawą substancji o nazwie octan uliprystalu, która znajduje się w jego składzie. Octan wpływa na aktywność progesteronu, który jest niezbędny do wystąpienia owulacji. Skuteczność leku – jeżeli zostanie on przyjęty zgodnie z zaleceniami – szacuje się na 98 %. W przypadku, gdy już doszło do zapłodnienia i kobieta jest w ciąży lek nie spowoduje przerwania ciąży.

Skład i dawkowanie

1 tabletka ellaOne zawiera substancję czynną – octan uliprystalu, w dawce 30 miligramów. Inne składniki tabletki to: powidon, kroskarmeloza sodowa, laktoza jednowodna i magnezu stearynian. Tabletka dostępna jest na receptę i nie jest refundowana. 1 tabletkę ellaOne należy przyjąć jak najszybciej (nie później niż po 5 dniach od odbycia stosunku płciowego). Można ją przyjąć w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego o dowolnej porze dnia (przed, po czy w trakcie posiłku).

Przeciwwskazania

Tabletki ellaOne nie można przyjmować w przypadku, gdy:

• kobieta jest w ciąży lub podejrzewa, że jest w ciąży;
• kobieta karmi piersią;
• pacjentka ma uczulenie na octan uliprystalu lub inny ze składników tabletki.

Przed zastosowaniem leku ellaOne należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą szczególnie, gdy:

• miesiączka u pacjentki spóźnia się;
• pacjentka ma objawy ciąży tj. powiększenie i tkliwość piersi, poranne nudności;
• pacjentka choruje na ciężką postać astmy;
• pacjentka cierpi na ciężkie zaburzenia czynności wątroby.

Możliwe skutki uboczne:

• mdłości, nudności;
• ból brzucha lub żołądka, gazy;
• wymioty;
• bolesne miesiączki;
• bóle w okolicy miednicy;
• tkliwość i wrażliwość piersi;
• bóle i/lub zawroty głowy, migrena;
• wahania nastroju;
• bóle pleców;
• bóle mięśni;
• uczucie zmęczenia;
• biegunka;
• zgaga;
• uczucie suchości w ustach lub gardle;
• zmiana charakteru krwawień miesiączkowych (obfite lub przedłużające się krwawienia);
• nietypowe lub nieregularne krwawienia z pochwy;
• podrażnienie pochwy lub upławy;
• uderzenia gorąca;
• zaburzenia apetytu;
• uczucie niepokoju, pobudzenia;
• nadmierna senność;
• zaburzenia wzrokowe;
• grypa;
• zmiany skórne, trądzik, świąd, pokrzywka;
• złe samopoczucie, spadek koncentracji;
• gorączka, dreszcze;
• światłowstręt, przekrwienie oczu;
• zaburzenia smaku;
• omdlenia;
• wzmożone pragnienie;
• zwiększenie lub zmniejszenie popędu płciowego.

Ostrzeżenia

Lek ellaOne:

• nie powinien być stosowany jako regularna metoda antykoncepcyjna;
• można go przyjąć do 120 godzin od wystąpienia stosunku – jego skuteczność po tym czasie może nie być zadowalająca;
• powinien być stosowany z zachowaniem ostrożności w okresie karmienia piersią;
• nie ma działania aborcyjnego;
• nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową;
• może wpłynąć tymczasowo na skuteczność regularnie stosowanych środków antykoncepcyjnych (plastrów, tabletek);
• po zażyciu ellaOne i przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej można kontynuować jej stosowanie (antykoncepcji hormonalnej) w normalny sposób, ale aż do rozpoczęcia kolejnego cyklu miesiączkowego podczas stosunku płciowego należy stosować prezerwatywy jako dodatkowe zabezpieczenie;
• nie powinien być przyjmowany z innymi tabletkami antykoncepcyjnymi zawierającymi lewonorgestrel przeznaczonymi do stosowania doraźnego – jednoczesne stosowanie tych leków może wpłynąć na obniżenie skuteczności ellaOne;
• nie powinien być stosowany przez kobiety karmiące piersią – jeżeli jednak zostanie zażyty należy zrezygnować z karmienia piersią na 1 tydzień licząc od dnia zażycia tabletki. W tym czasie zaleca się stosowanie laktatora, aby utrzymać produkcję mleka, jednak odciągniętego mleka nie należy podawać dziecku;
• nie powinien być stosowany przez kobietę w ciąży. W przypadku, gdy lek zostanie zażyty przez kobietę już będącą w ciąży powinna ona skontaktować się z lekarzem w celu otrzymania porady (a niezwłocznie w przypadku wystąpienia ostrego bólu brzucha lub krwawienia, a także w przypadku kobiet, które w przyszłości miały ciążę pozamaciczną, przewlekłe zakażenie narządów płciowych lub przeszły zabieg chirurgiczny wykonany na jajowodzie).

W przypadku przyjmowania innych leków (także ziołowych lub wydawanych bez recepty) lub w przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą. Niektóre leki (tj. antypadaczkowe, stosowane w leczeniu gruźlicy, zakażeń grzybiczych, zakażeń wirusem HIV, leki ziołowe zawierające ziele dziurawca) mogą wpływać na skuteczność ellaOne.

Tabletka ellaOne nie ma wpływu na przyszłą płodność. Po zastosowaniu leku ellaOne należy zachować ostrożność przy prowadzeniu pojazdów – w szczególności, gdy wystąpią objawy tj. zawroty głowy, senność, nieostre widzenie, spadek koncentracji.

Koszt ok. 100 – 115 zł.

Źródła